Luka Gangren: Punca, Jenis, Gejala dan Rawatan
Artikel oleh : Dr Norafira
Definisi
Gangren ialah keadaan serius di mana tisu badan mengalami kematian (nekrosis) akibat kekurangan bekalan darah atau jangkitan bakteria yang teruk. Ia lazimnya berlaku pada bahagian hujung anggota seperti jari, kaki, atau tangan. Apabila aliran darah ke sesuatu kawasan terganggu, oksigen dan nutrien tidak dapat sampai ke tisu tersebut, menyebabkan sel-sel mati dan mudah dijangkiti bakteria.
Punca Utama Gangren
Kurang bekalan darah
Keadaan seperti penyakit arteri periferi dan aterosklerosis menyebabkan saluran darah sempit dan mengurangkan aliran darah ke hujung anggota.Jangkitan bakteria
Luka terbuka yang dijangkiti bakteria boleh menjadi punca utama gangren, terutamanya jika sistem imun pesakit lemah.Kecederaan teruk
Luka yang hancur, terbakar, atau melecur teruk boleh menyebabkan kematian tisu dan membuka ruang kepada jangkitan bakteria.Penyakit kronik
Penyakit seperti diabetes mellitus dan penyakit vaskular meningkatkan risiko gangren kerana gangguan aliran darah dan kelemahan dalam proses penyembuhan luka.
Jenis-Jenis Gangren
- Gangren Kering (Dry Gangrene)
Terjadi akibat kekurangan aliran darah tanpa jangkitan aktif. Tisu yang terjejas menjadi kering, keras, dan berwarna hitam.
Biasanya berlaku pada pesakit diabetes, aterosklerosis, atau radang dingin (frostbite).
Prosesnya perlahan dan kurang menyakitkan berbanding jenis lain.
2. Gangren Basah (Wet Gangrene)
Berlaku apabila tisu mati dijangkiti bakteria, menyebabkan kawasan tersebut menjadi lembik, berair, berbau busuk, dan membengkak.
Menyebar dengan sangat cepat dan merupakan kecemasan perubatan.
Tanpa rawatan segera, bakteria boleh memasuki aliran darah dan menyebabkan sepsis (jangkitan seluruh badan).
3. Gangren Gas (Gas Gangrene)
Disebabkan oleh bakteria Clostridium perfringens yang menghasilkan gas dalam tisu.
Tanda khas ialah bunyi krepitasi (berderak) apabila kawasan tersebut disentuh akibat gas yang terperangkap di bawah kulit.
Ia juga merupakan kecemasan perubatan yang memerlukan rawatan segera di hospital.
Gejala Gangren
Perubahan warna kulit — biasanya menjadi kehitaman, kebiruan, atau pucat.
Bau busuk yang kuat daripada kawasan luka.
Hilang deria sentuh atau rasa sakit di kawasan terjejas.
Bengkak, lepuh, atau cecair keluar dari luka.
Demam dan tanda jangkitan sistemik.
Rasa letih, lemah, dan hilang selera makan.
Rawatan Gangren
1. Antibiotik — Diberikan secara oral atau intravena untuk membunuh bakteria penyebab jangkitan.
2. Pembedahan (Amputasi atau Debridement) — Tisu mati perlu dibuang bagi mengelakkan penyebaran jangkitan ke kawasan lain.
3. Pemulihan aliran darah — Prosedur seperti angioplasti atau pembedahan pintasan (bypass) boleh dilakukan untuk meningkatkan bekalan darah ke kawasan terjejas.
4. Terapi Oksigen Hiperbarik — Terutamanya untuk gangren gas, pesakit ditempatkan dalam ruang tekanan tinggi dengan oksigen tulen bagi membantu penyembuhan tisu dan membunuh bakteria anaerob.
Pencegahan Gangren
Kawal penyakit kronik seperti diabetes, kolesterol tinggi, dan penyakit vaskular dengan baik.
Jaga kebersihan dan rawat luka sekecil mana pun dengan betul.
Dapatkan rawatan segera sekiranya terdapat tanda-tanda jangkitan seperti kemerahan, bengkak, atau nanah.
Elakkan merokok kerana ia menyempitkan saluran darah dan mengurangkan aliran darah ke anggota badan.
Kesimpulan
Gangren merupakan keadaan yang boleh mengancam nyawa jika tidak dirawat segera. Pencegahan melalui pengurusan penyakit kronik, penjagaan luka yang betul, dan pemantauan kesihatan berkala amat penting bagi mengelakkan komplikasi serius. Jika terdapat tanda-tanda awal gangren, segera dapatkan pemeriksaan doktor untuk rawatan yang cepat dan berkesan.
